بازی درمانی

در برخی مراحل رشد و موقعیت های زندگی بروز واکنش های هیجانی منفی مانند ترس، اضطراب، غمگینی، نافرمانی و مشکلات خواب یا  تغذیه منجر به نگرانی والدین و ایجاد سوالاتی درباره موقتی بودن و بهنجار بودن این گونه رفتارها و یا وجود مشکل در رابطه با سلامت روان‌شناختی فرزندشان می‌گردد.

هر کودکی به رغم ویژگی‌های مشترکی که با سایر کودکان دارد فردی منحصر به فرد است و در موقعیت‌های مختلف ممکن است متفاوت از سایر کودکان به حوادث محیط اطراف خود واکنش نشان دهد. در مواقعی این واکنش‌ها با ترس، اضطراب، مشکلات رفتاری، مشکلات خواب و… همراه می‌گردد. بازی درمانی با ورود به دنیای درونی و منحصر به فرد هر کودک به شناسایی و تخلیه هیجان‌های منفی کودک کمک می‌کند. به عبارت دیگر، همان‌گونه که ارائه مشاوره به بزرگ‌سالان در شناسایی و مقابله با مشکلات روزمره یاری می‌رساند، بازی درمانی نیز از طریق برقراری ارتباط با کودک در محیطی با نشاط و به دور از تهدید و قضاوت، به کودکان در تخلیه و مقابله با مشکلات هیجانی و رفتاری‌شان کمک می‌کند.

افزون بر اثر مثبت بازی درمانی در کمک به کاهش مشکلات هیجانی کودکان، در سال‌های اخیر شواهد پژوهشی و بالینی متعددی اثربخشی این روش را در ارتقاء سلامت روان‌شناختی و آموزش مهارت‌های زندگی و اجتماعی در خلال بازی به کودکان گزارش کرده است. در واقع بازی درمانی، نوعی برنامه آموزشی، درمانی، تحولی است که با هدف کمک به کودک برای دست‌یابی به حداکثر شادی، سلامت و سازگاری روان شناختی طراحی می‌گردد.

بازی درمانی با انجام بازی‌های معمولی و روزمره توسط کودک تفاوت دارد. به خصوص اینکه بازی درمانی مبتنی بر نظریه و ساختار مشخصی است و در هر مرحله هدف خاصی را دنبال می کند. در بازی درمانی کودکان می‌آموزند که چگونه با دیگران ارتباط مطلوب برقرار کنند، احساسات و عواطف خود را به شکل مثبت ابراز کنند، رفتارهای خود را تغییر دهند، مهارت حل مسئله را پرورش داده و واکنش‌های هیجانی مناسبی را در شرایط دشوار از خود بروز دهند.

بازی درمانی با ایجاد محیط و فضایی امن و به دور از تنش به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند حالات درونی خود را بروز دهند، کارها و چیزهای جدیدی را امتحان کنند، بیشتر درباره خود و محیط اطرافشان یاد بگیرند، محدودیت‌ها و قوانین اجتماعی را بیاموزند و برای حل مشکلات خود راه حل‌های مختلفی را خلق کنند.

در حقیقت بازی برای کودکان راهی است برای کشف دنیای اطراف‌شان، بروز و انتقال احساس‌ها و عواطف خود به دیگران، پرورش و رشد مهارت‌های ذهنی، جسمانی، اجتماعی و خلاقیت و فهم اینکه اشیاء و افراد در موقعیت‌ها و شرایط مختلف چه کاربردی دارند و یا چگونه واکنش نشان می‌دهند.

چه افرادی می‌توانند از بازی درمانی استفاده کنند؟

اگرچه همه افراد می‌توانند از این خدمات بهره بگیرند، کودکان ۳  تا ۱۲ سال مستعدترین و بهترین گروه سنی برای دریافت خدمات بازی درمانی هستند. مواردی که در آن استفاده از بازی درمانی ضرورت دارد لیست شده است:

  • ›عدم پیشرفت یا تأخیر در حیطه مهارت‌های تحصیلی، اجتماعی و رفتاری
  • ›تجربه کابوس‌های شبانه و مشکلات خواب
  • ›شکایت مدرسه و معلم به دلیل مشکلات رفتاری
  • ›تجربه حوادث تلخ و ناگوار در محیط خانه مانند مرگ عزیزان، طلاق و مشکلات زناشویی
  • ›مورد سوء استفاده قرار گرفتن جسمی، جنسی و هیجانی
  • ›کودکانی که به تازگی به فرزند خواندگی پذیرفته شده‌اند
  • ›بروز مشکلات هیجانی از جمله اضطراب، افسردگی و ترس
  • ›گوشه‌گیری و عدم برقراری رابطه با همسالان
  • ›پرخاشگری، دعوا و تهدید همسالان
  • ›بروز مشکلات رفتاری
  • ›عدم شرکت در بازی کودکان