احتمال اقدام به خودکشی در افرادی که دارای این اختلالات روانی هستند!
به نظر می‌رسد آمار خودکشی در ایران از جوامع غربی پایین‌تر است اما در میان کشورهای خاورمیانه، بالاترین رتبه خودکشی از آن ایران است. در میان کشورها، ایران رتبه پنجاه‌وهشتم را در زمینه خودکشی داراست. پژوهش‌ها نشان می‌دهد بیشتر خودکشی‌ها در سن 34-15 سال اتفاق می‌افتد و در این میان، بیشتر افرادی دست به خودکشی می‌زنند که تحصیلاتشان در حد سیکل است. خودکشی در بین مردان بیکار و زنان خانه‌دار، بالاترین میزان را دارد.
به گزارش میگنا به نقل از روزنامه وقایع اتفاقیه، هنوز چند هفته‌ای
از شروع سال 1395 نگذشته بود که موجی به نام خودکشی در خیابان‌ها به راه افتاد.
نخستین خودکشی در ملأعام مربوط به دختر نوجوان 15 ساله تبریزی بود که از طبقه دهم
ساختمانی در خیابان دامپزشکی تبریز خود را به پایین پرت کرد و در دم جان سپرد.
چهار روز بعد، دختر 20 ساله در مهاباد اقدام به خودسوزی کرده و فوت کرد. در چهارم
اردیبهشت، دختر نوجوان 16 سالهای، خود را از پل هوایی خیابان زند به پایین
انداخت. در روز یازدهم اردیبهشت، اهالی خیابان میرداماد متوجه آویزان‌بودن جسد مرد
میانسالی از روی پل عابرپیاده بودند که خود را حلق‌آویز کرده بود و علتش را مشکلات
مالی دانستند. پنج روز بعد، دختری 18 ساله از پل ولایت اتوبان نیایش خود را به
پایین انداخت و با ماشین تصادف کرد و جان باخت. 23 اردیبهشت، جوان 28 سالهای در
میدان رسالت نیز از پل هوایی خود را به پایین پرت کرده و درست روی سقف ماشین
آمبولانس سقوط کرد و چند جای بدنش شکست. 27 اردیبهشت، دختر 24 سالهای پس از پریدن
از روی پل عابرپیاده در خیابان هنگام با خودرو تصادف و جانش را از دست داد؛ همین‌طور
که خودکشی در خیابان‌های تهران و سایر شهرستان‌ها روبه افزایش بود، در ماه‌های
اخیر، در مترو‌های تهران رخ داد، از دختر‌های جوان تا مردان مسنی که خود را جلوی
مترو پرت می‌کردند که اکثر آنها متأسفانه منجر به مرگ می‌شد و برخی نیز با کمک به‌موقع
مردم و مسئولان مترو از مرگ نجات می‌یافتند یا مجروح می‌شدند. آخرین خودکشی در
ملأعام که تقریبا مربوط به یک ماه گذشته میشود، نوزدهم دی، خودکشی مرد 35 سالهای
در متروی ایستگاه شریف است که بر اثر شدت جراحات، جان خود را از دست داد. این حجم
از خودکشی‌ها چه در عموم شهر و چه در خانه‌ها باعث شد آمار خودکشی در سال 1395،
بیشتر از سایر سالهای دیگر باشد؛ ازاین‌رو، با دکتر گوهر انزانی، مشاور و روان‌درمانگر
درباره سبب‌شناسی و اختلالات روانی‌ای که منجر به خودکشی میشود، گفت‌وگو کرده‌ایم
که در زیر می‌خوانید.
احتمال اقدام به خودکشی در افرادی که
دارای اختلالات روانی هستند تا چه حد است؟
به نظر می‌رسد احتمال خودکشی در میان
کسانی که دارای اختلالات هستند، بیشتر است.مخصوصا کسی که دارای اختلال شخصیت مرزی است به‌دلیل آنکه افسردگی بیشتری را تجربه می‌کند، عزت نفسش پایین
بوده و گستره پرخاشگری بیشتری دارد، در حل مسئله ضعیف عمل می‌کند، پس احتمال
رفتارهای آسیب‌زننده در او افزایش می‌یابد؛ البته این بیماران دچار اختلال شخصیت
مرزی، نبود محبت والدین و گاه آسیب‌های جنسی حل‌نشده از دوران کودکی را عامل
خودکشی خود می‌دانند. در این اختلال نیز مورد دیگری مشاهده میشود که به معنای
وقایع منفی زندگی است که به‌عنوان عامل خطرساز اقدام به خودکشی در این افراد است.
تقریبا 75 درصد این افراد، حداقل یک‌بار خودکشی را تجربه کرده‌اند.
به‌عنوان روان‌درمانگر خودکشی، غیر از
این اختلال، کدام‌یک از اختلالات روانی دیگر با خودکشی رابطه دارند؟
اختلالات بی‌شمار دیگری نیز هستند که مهمترین آنها با توجه به
آمارها و پژوهش‌ها را توضیح می‌دهم:
اختلال شخصیت ضداجتماعی: پژوهش‌ها نشان داده است که این افراد به‌علت پرخاشگری و تکانشی‌بودن، عدم احساس مسئولیت، احتمال بیشتری دارد که دست به رفتارهای آسیب‌زننده بزنند. تقریبا 45درصد پسران و 33 درصد دختران دارای این اختلال، اقدام به خودکشی کرده‌اند.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یا پارانوئید: پژوهش‌ها دلایل خودکشی را بدگمانی، بدبینی و مشکلات میان‌فردی می‌دانند که باعث انزوای اجتماعی و در نهایت خودکشی می‌شوند که حدود 60 درصد آنها به این اقدام دست زده‌اند.
اختلال شخصیت اجتنابی: این دسته از بیماران، احساس طردشدگی شدیدی دارند و کم‌رو‌تر از سایرین هستند. حساسیت مفرط به طردشدن مهمترین عامل خودکشی در این شخصیت است.
اختلال شخصیت خودشیفته: بیشترین دلیل خودکشی در این بیماران ازدست‌دادن فرد مهم زندگی و نیاز شدید به تحسین و توجه دیگران است.
اختلال اسکیزوفرنی: در این نوع اختلال، فرد مردد است. ناامیدی بالایی دارد، دچار توهم و هذیان بوده و در نهایت به‌علت افسردگی زیاد خودکشی می‌کند.
اختلال شخصیت پرخاشگر- منفعل: مانع‌تراشی، تعلل، لجبازی و حس ناکارآمدی در آنها مهمترین دلیل خودکشی است.
اختلال شخصیت ضداجتماعی: در این بیماری، فرد تکانشی است بدون طرح و برنامه قبلی اقدام به عمل می‌کند، از درک عواقب کارهایش ناتوان است، برای تخلیه هیجانی خود دست به خشونت می‌زند که گاهی این خشونت به خودش بازمی‌گردد و منجر به خودکشی میشود.
اختلال شخصیت هیستریونیک: در این بیماری، رفتارهای نمایشی و اغراق‌آمیز بیش از حد طبیعی بوده و افراد به محض اینکه احساس می‌کنند مورد توجه نیستند، احساس بی‌ارزشی شدیدی می‌کنند. پس، از ابزارهای نادرست برای جلب توجه کمک می‌گیرند. در این اختلال، خودکشی نمایش بارزترین دلیل جلب توجه است.
اختلال افسردگی: به‌علت احساس بی‌کفایتی، بی‌ارزشی، عزت نفس پایین، نگرش منفی به خود، سرزنش بیش از حد خود و بدبینی نسبت به همه چیز، تمایل شدید به احساس گناه و رفتارهای غم‌انگیز، بیشترین میزان خودکشی را در ایران دارد.
آیا اختلالات نامبرده عامل تعیین‌کننده
خودکشی هستند؟
بله، ناگفته نماند اختلالات شخصیت از چند جهت عامل تعیین‌کننده
خودکشی هستند:
- زمینه‌ساز بروز اختلالات روان‌پزشکی
مثل الکلیسم و افسردگی،
- ایجاد مشکلات در روابط و سازگاری
اجتماعی،
- زمینه‌ساز رخدادهای نامطلوب زندگی،
- مشکل در توانایی مقابله با مشکلات،
- تعارض بین شخص و محیط.
آیا افرادی که با توجه به اختلالات
نامبرده خودکشی می‌کنند، برای جلب توجه دست به این اقدام می‌زنند؟
نمی‌توان به‌صورت شفاف پاسخ داد. لینهان و همکاران اظهار می‌کنند،
درباره اختلال شخصیت و اقدام به خودکشی، مطالعات بسیار کمی موجود است و نمی‌توان
تشخیص داد، فرد رفتار را با قصد مردن انجام می‌دهد یا فقط تمایل به دیده‌شدن و جلب‌توجه
دارد. خیلی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند، افراد دارای اختلال شخصیت ضداجتماعی و
افراد افسرده، بیشتر از دیگران خودکشی موفق می‌کنند.
امروزه رایج‌ترین روش‌های خودکشی چه
روش‌هایی است؟
بیشترین روش خودکشی به‌نظر می‌رسد، استفاده از دارو است؛ به‌ویژه
داروهای لورازپام و دیازپام که بیشتر در دسترس هستند و باور افراد این است که با
خوردن این داروها به خواب فرورفته و هیچ دردی احساس نمی‌کنند و به‌راحتی می‌توانند
به زندگی خود پایان دهند. بعد از دارو، استفاده از سموم کشاورزی و مواد افیونی به‌عنوان
پرکاربردترین روش خودکشی در ایران نام برده میشود؛ البته در زنان، خودسوزی عامل
مهمی برای ازبین‌بردن خود است. استفاده از چاقو، دارزدن و اسلحه، کمتر از روش‌های
دیگر است؛ البته امسال، می‌توان اکثر خودکشی‌ها در ایران را پرت‌شدن از ارتفاع یا
حلق‌آویز کردن نام برد که تا‌به‌حال بی‌سابقه بوده است.
از لحاظ جنسیتی، خودکشی بیشتر در زنان
رخ می‌دهد یا مردان؟
با توجه به تحقیقات صورت‌گرفته، به‌نظر می‌رسد خودکشی در بین زنان به‌ویژه
زنان خانه‌دار بیشتر از مردان است که دلایل بسیاری برای این مسئله عنوان شده از
جمله مشکلات خانوادگی، بیماری‌های روانی به‌ویژه افسردگی، جدایی یا بحران‌ها،
نداشتن مهارت حل مسئله، ناتوانی در برقراری ارتباط و مقابله‌های ناکارآمد. به نظر
می‌رسد خودکشی در مردان بیشتر منجر به مرگ میشود تا در زنان؛ چراکه تعدادکمی از
زنان واقعا قصد ازبین‌بردن خود را دارند.
دلایل عمده خودکشی را در جامعه ایران
چه مواردی می‌دانید؟
اختلالات روانی، پیش‌آمدن بحران‌هایی از قبیل مشکلات خانوادگی، ازدست‌دادن
روابط عاطفی، فشارهای ناشی از ترک مواد، جدایی، اعتیاد، مشکلات اقتصادی و مشکلات
فردی. زیل‌بورگ، دلایل خودکشی را اعتقاد به نوعی جاودانگی می‌داند، پس به استقبال
مرگ می‌روند تا در دنیای دیگر به وصال برسند.
شما چه راهکارهای مناسبی هنگام پیش‌آمدن
بحران‌ها برای شخص درگیر بحران ارائه می‌دهید؟
اگر برایتان بحرانی پیش آمده، فرصت را از دست ندهید، فورا اقدام کنید
و متوجه عکس‌العمل‌ها باشید و از متخصصان کمک بگیرید. سعی کنید، تنها نباشید.
درباره دیگران، پیشنهاد می‌دهم اگر بحران‌هایی چون مرگ یا جدایی پیش آمد با فرد
صحبت کنید، اگر او از خودکشی صحبت می‌کند، فورا او را پیش مشاور ببرید یا در صورت نیامدنشان
از آنها مشاوره بگیرید. باورهای غلط را مانند کسی که تهدید می‌کند، خودکشی نمی‌کند
و... دور بیندازید.
مرکز روانشناختی و مشاوره انتخاب
تلفن هماهنگی جهت تعیین وقت قبلی:
0616-638-0922 فرزاد سلحشور