ماتریکس

همه می دانیم که بیماری اعتیاد با مصرف اولیه ی مواد و کسب تجربه لذت بخش در دوران اولیه مصرف ، آغاز می شود و با تغییرات ایجاد شده در سلولهای عصبی با افزایش نیاز به ماده و کاهش تاثیرات لذت بخش آن پیش می رود . ایجاد علائم محرومیت در اثر قطع یا کاهش مصرف ، ادامه مصرف را الزامی می سازد. رفتار مصرف پله پله لذت خود را از دست می دهد و اجباری می شود، مواد نیز غیر از ایجاد وابستگی، پله پله به درجات متفاوتی آسیبهای متنوع عصبی و جسمی در فرد مصرف کننده ایجاد می نماید. در این شرایط تابلوی کامل بیماری اعتیاد با ترکیبی از وابستگی و تخریب قابل مشاهده است . این تخریب و وابستگی در سوء مصرف موادی همچون آمفتامینها بیشتر از سایر مواد است . صدمات وارده به سیستم اعصاب مرکزی ، عملکردهای روانی  نرمال فرد را مختل کرده و عوارض بسیاری از قبیل انواع توهم ها،  هذیانها و پرخاشگریها را بوجود می آورد برای درمان اعتیاد به آمفتامین با توجه به اینکه درمان دارویی اختصاصی و شناخته شده ای ، نظیر متادون یا بوپره نورفین ( در اپیوئید ها) وجود ندارد ، درمانهای روانشناختی ، تنها درمان موثر در اعتیاد  به این گروه از مواد است که یکی از آنها ، روان درمانی با الگوی ماتریکس می باشد  .


  ماتریکس  یک روش درمان غیر دارویی و  سرپایی  برای بیماران می باشد . این روش اولین بار توسط دانشگاه UCLA آمریکا به دنیای پزشکی معرفی شده است ، اکنون معروفترین و شناخته شده ترین روش درمان اعتیاد به آمفتامین  در سراسر دنیا است . ماتریکس به صورت مداخلات ظریف روانشناختی حداقل دو جلسه در هفته برای  یک دوره سه ماهه در نظر گرفته شده اما ادامه درمان برای حداقل شش ماه کاملا ضروری است . 24 جلسه درمان روان شناختی برای یک دوره سه ماهه که با اضافه شدن 12 جلسه تکمیلی ، مجموع 36 جلسه برای شش ماهه درمانی خواهد بود . طول درمان بر اساس شرایط بیمار و سرعت و پیشرفت او تنظیم می شود . هر جلسه بین نیم تا یک ساعت خواهد بود . جلسه با مرور اتفاقات روزهای گذشته و تمرینات انجام شده جلسه قبل شروع می شود ، سپس با دستور جلسه جدید ادامه می یابد . در طول جلسه ضمن آموزش بیمار، تمریناتی برای انجام در روزهای آینده داده می شود . در طول جلسات بصورت هفتگی ، بیمار توسط روانپزشک ویزیت خواهد شد و با اینکه اصل درمان بر درمان غیر دارویی استوار است ولی در صورت بروز مشکلات همراه ، برای بیمار داروهای لازم تجویز خواهد شد .در این روش سعی می شود تا بیمار بتواند از توان واقعی خود بتدریج بهره برداری کرده و سطح عملکردهای روانی خود را در جریان درمان افزایش دهد و از پتانسیل دارو بعنوان یک کمک کننده مکمل استفاده نماید. همچنین در این روش، پرهیز تدریجی بیمار، تقویت حوزه های عملکرد روانی، اجتماعی و حرفه ای مورد هدف قرار میگیرد ، تا  بیمار نسبت به خود و بیماریش بینش پیدا کرده مزایای پرهیز را درک کند.

 شایان ذکر است که الگوی درمانی ماتریکس جلساتی نیز برای  آموزش خانواده در نظر گرفته است تا خانواده هم اطلاعات و دانش خود را از این بیماری افزایش داده و هم اطلاعات غلط آنها تصحیح شود .خانواده می تواند با اعتماد به بیمار و درمانش ، بستری سرشار از آرامش و امنیت برای فرد در حال بهبودی بوجود آورد و روند درمان را هموار سازد . اعضای خانواده می توانند  در فرایند درمان به عنوان یک متحد درمانی به درمانگر و بیمار کمک رسانی صحیح و درست داشته باشد ، همچنین  با افزایش اطلاعات خانواده ، انتظارات از بیمار و درمانش شکل واقعی به خود می گیرد .

مداخلات اصلی در درمان ماتریکس در 6 محور اصلی به شرح زیر است:

 1 - افزایش اطلاعات بیمار و اطرافیان درمورد بیماری اعتیاد و رفتارهای اعتیادی ، نحوه ایجاد و چگونگی درمان آنها

 2 - مهارتهای پیشگیری از ایجاد ولع مصرف مواد و کنترل ولع ایجاد شده

3 - مهارتهای پیشگیری از عود و مدیریت موارد احتمالی لغزش و روشهای پاک ماندن

4 - مهارتهای زندگی سالم نظیر برنامه ریزی ، ارتباط با  افراد سالم  ، تفریحات سالم و...

5- اصلاح مشکلات روانی و استرسهای همراه اعتیاد و آموزش روشهای مقابله ای

6 - مدیریت درمان اختلالات جسمی همراه اعتیاد

 یک یک جلسات ماتریکس الگوی خاص خود را دارد که درمانگر باید نحوه بیان و برگزاری هر جلسه را بداند و تکالیف بیمار را برایش شرح دهد تا بیمار در انجام آنها با مشکل روبرو نشود . درمانگر در نحوه بیان خود باید به سن ، تحصیلات و فرهنگ هر بیمار توجه نماید و با زبانی ساده و قابل فهم مباحث را توضیح دهد .

 درمان ماتریکس تنها به برگزاری جلسات درمانی در مرکز درمانی ختم نمیشود بلکه هدف   بهره گیری از آموزشها و انجام تمرینات در  دنیای واقعی مانند خانه و محیط زندگی است . درمانگر اعتیاد با بیمارش تمام مسائل مربوط به یک زندگی عادی و عاری از مواد را قدم به قدم مرور می کند و بعد از انجام آموزشهای لازم ،فرد را آماده ورود به زندگی اجتماعی می نماید. کلید دست یابی به این مهم اتصال  و اعتماد به درمانگر است که در  فرایند درمان باید اتفاق بیافتد و درمانگر اعتیاد باید برای رسیدن به این امر  با پذیرش بدون قید و شرط بیمار ، تلاش نماید .