خانه بهبودی آرامش اهواز:لغزش چیست

لغزش چیست؟

لغزش  که در بین معتادان در حال بهبودی بسیار رایج است، به معنای عود کردن و شروع مجدد اعتیاد پس از یک دوره پرهیز از آن می باشد. لغزش اعتیاد، یا مصرف دوباره مواد مخدر در بین ما معتادان به مواد مخدر بسیار رایج است.

اکثرا  گمان می کنند لغزش یعنی مصرف دوباره مواد مخدر پس از یک دوره نسبتاً طولانی پرهیز. در صورتی که لغزش فرآیندی است که خیلی قبل از مصرف مجدد شروع و با مصرف مواد مخدر تکمیل می گردد. یعنی یک معتاد گاهاً خیلی قبل از مصرف مجدد می تواند دچار لغزش شود. و مصرف مواد مخدر این فرآیند را کامل می کند. پژوهش های علمی ثابت کرده اند که بازگشت به اعتیاد روندی است که به صورت تدریجی اتفاق می افتد.

در بسیاری از اوقات لغزش با یک اتفاق بسیار ساده و یا با ظاهر پیش پا افتاده شروع می شود. « یک تماس کوتاه با مصرف کنندگان مواد، یک دروغ کوچک و به ظاهر بی اهمیت، یک روز جلسه نرفتن» می تواند عاملی شود تا فرآیند دردناک لغزش آغاز و به مصرف مجدد مواد ختم شود.

بازگشت چیست؟

بازگشت یا عود به معنای برگشت معتاد به الگوهای رفتاری و باورهای مخرب و ناسالم قبل است. عود یعنی توقف کامل بهبودی در صورتی که لغزش اغلب یک توقف کوتاه و یا درجا زدن در بهبودی می باشد. لغزش معمولاً « یک نشانه است که نشان می دهد برنامه بهبودی به صورت کامل اجرا نشده و یا این که هنوز دست آویزها و بهانه های مصرف در ذهن باقی مانده و ریشه کن نشده است. تفاوت عود و لغزش در این است که در لغزش فقط پاکی فرد از بین می رود و به اطلاع صفر است. ولی بهبودی به نقطه آغاز این برنگشت و فقط متوقف شده در صورتی که در عود تمام افکار و باورهای مخرب زمان مصرف باز می گردد. لغزش را می توان به سر خوردن یا زمین خوردن تشبیه کرد و عود را سقوط. لغزش های متعدد یا باقی ماندن طولانی مدت در لغزش باعث تبدیل به لغزش به عود می باشد.

نشانه های هشدار دهنده لغزش

این قسمت شامل فهرستی از نشانه های رایج و متداولی است که اخطار می دهند یک معتاد در حال بهبودی در خطر مصرف دوباره مواد قرار گرفته است. با آگاهی و شناخت نشانه های هشدار دهنده که اغلب بر اثر تغییرات در عواطف و احساسات، افکار و رفتارهای ما معتادان در حال بهبودی بروز می کنند، شانس بیشتری برای اتخاذ تدابیرلازم برای پیشگیری از لغزش و حفظ بهبودی خود خواهیم داشت.

 برخی از نشان دهنده لغزش از این قرارند.

1.  بی تفاوتی و بی حوصلگی نسبت به پی گیری برنامه بهبودی که می تواند شامل قطع تماس با برنامه بهبودی، عدم حضور در جلسات بهبودی به صورت فعال و مؤثر، قطع ارتباط با راهنما و دوستان دیگر بهبودی می باشد.

2. برقراری ارتیاط با افراد مصرف کنند ، تردد در مکانهای مصرف و فروش مواد و اینکه اگر مصرف نکنم تنها میمونم ، این نشان دهنده تمایل ناخودآگاه فرد برای مصرف مجدد مواد میباشد.

3.  زیر پا گذاشتن اصول زندگی و رفتن به دنبال لذت طلبی و رفتارهای خومدخواهانه. به عاقبت کار فکر نمیکند فقط به فکر حال میباشد بهفکر لذتهای زودگذر میباشد.بخاطر رسیدن به اهداف خود حقوق دیگران را پایمال میکند. 

4.  بوجود آمدن تغییرا ت خلقی ،  گاهی خیلی غمگین ، نا امید ، اکثر اوقات با خودش میگوید زندگی من از اول همینطور بوده هیچ چیزی در زندگی من درست پیش نمیره ، احساس خوشحالی نمیکند ، زندگی کسل کننده و تکراری شده .

5.  ایجاد و ادامه روابط ناسالم عاطفی-احساسی و حسی فیزیکی از نشانه های بروز لغزش است. این نوع وابستگی به خاطر ماهیت ناسالم لذت فراوان که به همراه دارد کم کم فرد را از بهبودی و اصول روحانی دور کرد. و به راحتی می تواند باعث مصرف دوباره مواد مخدر شوند.

6- پیدا شدن تغییر نگرشی در فرد و اینکه فرد نسبت به مواد نگرش مثبت پیدا میکند. ثلا با یکبار مصرف اتفاقی نمی افتد ، یا اینکه من که می تونم ترک کنم ، میتونم بصورت کنترل شده مصرف کنم ، یا اونموقع که مصرف میکردم مشکل جنسی نداشتم ، مصرف حشیش یا مشروبات الکلی که اعتیاد محصسوب نمیشه .

7- گاهی اوقات در شناخت فرد تغییراتی رخ میدهد ، مثلا من تنها مصرف کننده نیستم ، خیلیها مواد استفاده میکنند ولی معتاد نشدن ، همه مصرف کننده هستن ، فلانی که فلان کاره هست اونم دارهه استفاده میکنه .

 3مرحله لغزش

 مرحله اول – لغزش احساسی

پیش از این که دوباره استفاده از مواد مخدر را شروع کنیم در ابتدا وارد مرحله ای می شویم که به آن لغزش احساسی می گویند. در این مرحله به استفاده مواد فکر نمی کنیم، اما احساسات و عواطف ما راه را برای اینکه دوباره به سراغ مواد مخدر برویم هموار می کنند. در این مرحله با آنکه ما در حال بهبودی هستیم، احساس اضطراب و بی قراری می کنیم چون نمی توانیم احساسات و عواطف خود را کنترل کنیم بلکه به آنها اجازه می دهیم تا بر زندگی ما غلبه کنند. در این مرحله است که باید تصمیم صحیح و منطقی بگیریم و از ابزارها بهبودی برای کنترل هر چه بیشر احساسات خود استفاده کنیم. توجه نشان ندادن به این علائم و هشدارها باعث افزایش فشارهای عصبی و احساسات منفی خواهد شد و ما را به سمت مرحله دوم یعنی لغزش افکاری خواهد کشاند. در این مرحله است که انحراف فکری معتاد گونه به سراغ ما آمده و سرانجام ما را متقاعد خواهد کرد که تنها راهی که با آن می توانیم خود را التیام دهیم کنیم مصرف دوباره مواد مخدر است. مرحله لغزش احساسی ممکن است هفته ها، ماه ها و حتی سال ها طول بکشد و ما هشدارهای این مرحله را نادیده بگیریم. اما تجربیات تلخ بسیاری از ما معتادان در حال بهبودی نشان می دهد اگر ما احساسات خود را مهار نکنیم بالاخره به راه و روش قدیمی و غریزی خودمان که استفاده از مواد مخدر است بر می گردیم.

توجه داشته باشید که در روزهای اول بهبودی امکان لغزش احساسی ما بیشتر است چون در این دوره ما احتمالا به عوارض خماری پس از ترک مواد مخدر نیز دچار می شویم و احساساتمان دستخوش نوسان و بی ثباتی می شوند. در این مرحله هم جسم و هم ذهن ما به تدریج برای فعالیت عادی خود بدون نیاز به مواد مخدر آماده شده و  احساسات ما بیشتر از همیشه تحریک می شود و از لحاظ جسمی نیز با مشکلاتی روبرو می شویم. اما باید بدانیم که این سختی ها در واقع جزئی از فرآیند پاک شدن از مواد مخدر و سم زدائی ما است. با دانستن این موضوع که مسائلی همچون تغییر حالات روحی و مختل شدن خواب نشانه هایی از پدیده خماری هستند و در نتیجه حالت موقت و گذرا دارند به ما کمک خواهد کرد تا با این گونه مشکلات کنار بیائیم و راحت تر آنها را تحمل کنیم. اگر در دوران بهبودی احساس کردید که حالتان منقلب است، دل شوره دارید و یا در لاک خود فرورفته اید و یا به تنهایی و انزوا گرایش پیدا کرده اید، باید از ابزارهای برنامه 12 قدم برای کنار آمدن با چنین حالت هائی استفاده کنید.

 

نشانه های لغزش احساسی عبارتند از:

• غرق شدن در احساسات
• ناتوانی در کنار آمدن با احساسات
• فشارهای عصبی مداوم
• اضطراب
• بیقراری
• خشم و سرخوردگی
• گرفتن حالت تدافعی ( فرو رفتن در لاک خود)
• نوسانات حلقی و احساسی
• انزوا
• کمک نخواستن
• شرکت نکردن در جلسات انجمن های گمنام
• اختلال در عادات غذایی
• اختلال در عادات خواب

 مرحله دوم – لغزش فکری

 در مرحله لغزش فکری، در ذهن ما آشوب و غوغا برپا شده است. از یک طرف افکار ما از ما می خواهد تا “مواد مصرف کنیم” و از طرف دیگر “افکار بهبودی ما” از ما می خواهد که از مصرف مواد مخدر خودداری کنیم. در انجمن های گمنام اغلب به این طرز فکر “انحراف فکری معتادگونه” می گویند. در این مرحله الگوهای فکری ما به راه و روش قدیمی خود یعنی افکار و حالت های آشفته و بیمار گونه باز می گردد. در چنین شرایطی به جای استفاده از ابزارهای بهبودی و حمایت های انجمن، افکار معتادگونه ما باعث می شود که به تدریج به سمت استفاده دوباره از مواد کشانده شویم. در ظاهر ممکن است اعمال بهبودی خود را انجام دهیم یعنی در جلسات انجمن شرکت کنیم و از دیگران نیز حمایت کنیم، اما فکر و ذهن ما در رویای استفاده مجدد از مواد و نشئگی سیر می کند. باید توجه داشته باشیم که بیماری اعتیاد در اصل در فکر و ذهن ما ریشه دارد و این افکار ما هستند که ما را وسوسه کرده و فریب می دهند تا برای کنار آمدن با مشکلات زندگی دوباره به مصرف مواد مخدر بازگردیم. اگر در این مرحله متوجه شدید که افکارتان به طرز فکر قدیم برگشته است، هنوز هم فرصت دارید تا با استفاده از اصول و ابزارهای 12 قدم از افتادن دوباره در دام اعتیاد و لغزش جلوگیری کنید. در این مرحله باید از دیگران درخواست کمک کنیم و برای برگرداندن خود به حالت و روحیه بهبودی از ابزارها و حمایت های انجمن های گمنام استفاده کنیم. در مواردی بیماری اعتیاد را به شیطان نسبت می دهند چون این بیماری آنچنان با فکر و ذهن ما بازی می کند که در بیشتر مواقع زمانی متوجه می شویم که فکر ما به بازی گرفته شده است که دیگر کار از کار گذشته و کاملاً دیر شده است. به همین علت زمانی که می خواهیم از چنگ بیماری اعتیاد رهائی پیدا کنیم به کمک دیگران نیاز داریم چون به تنهائی و فقط با تکیه به خودمان نمی توانیم از عهده این کار بربیائیم. برای رهایی از ویار و وسوسه فکری باید از برنامه های 12 قدمی و حمایت های انجمن های گمنام استفاده کنیم و از خدای خود کمک بگیریم. در دورانی که خطر لغزش فکری ما را تهدید می کند باید هوشیاری خود را کاملا حفظ کنیم و تصمیمی صحیح و عاقلانه در جهت حفظ بهبودی خود بگیریم. اگر در این حالت نتوانیم تصمیمی درستی اتخاذ کنیم و در برابر افکار مخرب و معتادگونه  خود تسلیم شویم؛ بدون چون و چرا وارد مرحله نهایی یعنی لغزش جسمی شده و استفاده دوباره از مواد مخدر را شروع می کنیم.

 برخی از نشانه های لغزش فکری عبارتند از :

 فکر کردن به افراد، مکان ها، و زمان هایی که مواد مخدرمصرف می کردیم

• یاد کردن از دوران اعتیاد به عنوان دوره ای خوش
• صادق نبودن با خود و دیگران
• رفتن به سراغ دوستان دوران مصرف 
• خیال بافی در باره استفاده دوباره از موادمخدر
• فکر کردن به لغزش و از سرگیری استفاده از مواد
• نقشه کشیدن برای مصرف مجدد مواد

 مرحله سوم – لغزش جسمی

 زمانی که نتوانیم جلوی اضطراب و فشارهای عصبی را بگیریم و الگوهای فکری دوران اعتیاد خود را از سر بگیریم، در نهایت در دام مرحله سوم از لغزش که لغزش جسمی است خواهیم افتاد. به عبارت دیگر، استفاده از مواد مخدر را دوباره شروع خواهیم کرد. در این مرحله است که افکارمان ما را قانع می کنند که به جز بازگشتن به اعتیاد، راه دیگری برای مقابله با مشکلات زندگی نداریم. بسیاری از معتادانی که دچار لغزش شده اند، ناتوانی در تغییر دادن احساسات، افکار و رفتارهای خود را مهمترین عامل بازگشت به اعتیاد خود می دانند. اگر در دوران بهبودی نتوانیم برنامه 12 قدم خود را کار کنیم و از طریق راه های سالم و منطقی با زندگی کنار بیاییم حتما همان راهی را خواهیم رفت که بسیاری از معتادان دیگر بر اثر لغزش و کنار گذاشتن فرآیند بهبودی خود رفته اند.

 حتی اگر دوباره  اقدام به مصرف مواد مخدر کردیم نباید دچار یاس و نا امیدی شویم بلکه باید از لغزش و اشتباه خود درس عبرت گرفته و روال بهبودیمان را دوباره آغاز کنیم. باید تصمیم بگیریم که فریب نخوریم و اجازه ندهیم که بر اثر لغزش و استفاده مجدد از مواد مخدر زندگیمان تباه و نابود شود. بزرگترین خطر بعد از لغزش این است که چرخه ویرانگر اعتیاد و بیماری ما دوباره به حرکت درآمده و وسوسه فکری و ویارجسمی مصرف دوباره مواد به سراغمان بیاید. باید فرآیند بهبودی خود را با یک تصمیم گیری درست و به موقع، دوباره شروع کنیم و به خاطر داشته باشیم که حتی بعد از لغزش نیز ما هنوز قدرت انتخاب داریم. باید بدانیم که لغزش به این معنی نیست که ما دیگر چاره ای جز ادامه مصرف مواد مخدر نداریم و کنترل همه چیز از دستمان خارج شده است. بلکه باید به یاد داشته باشید به عنوان کسانی که از یک بیماری مزمن در عذاب هستیم، ممکن است ما در یک لحظه به طور ناخودآگاه به عادت قدیمی خود که به آن خو کرده ایم بازگشته و لغزش کنیم، ولی پس از آن می توانیم تصمیم بگیریم که مجددا خود را از چنین وضعیتی دور کرده و مسیر بهبودی خود را ادامه دهیم. به یاد داشته باشید که لغزش کردن می تواند مانند یک دوست صمیمی، شناخت شما از خودتان را بیشتر کرده و باعث رشد و پیشرفت شما در سفر بهبودیتان شود.