دوران نوجوانی هم از نظر نوجوانان و هم از نظر والدین، دورانی دشوارتر از سال‌های کودکی قلمداد شده است. 300 سال پیش از تولد مسیح، ارسطو چنین اظهار داشت که نوجوانان «پرشور و آتشی مزاج‌اند و آماده‌اند که خود را به دست غرایز بسپارند» (Kiell, 1967). افلاطون اندرز می‌داد که پسرها تا هجده سالگی نباید مشروبات الکلی بخورند، زیرا زود تهییج می‌شوند: «نباید آتش روی آتش ریخت» (Plato, 1953). حدود قرن هفتم کشیشی در مراسم تدفین دربارۀ دوران جوانی چنین گفت «کشتی نویی که در اقیانوسی بزرگ به آب انداخته می‌شود، بی‌آن‌که سکان داشته باشد یا ناخدایی هدایت‌اش کند» (Smith, 1975).

     در اوایل قرن حاضر، استانلی هال (مؤسس انجمن روان‌شناسی امریکا و پدر مطالعۀ علمی دربارۀ نوجوانی) این دوران را با قدری احساسات توصیف کرد. او آن را دوران «طوفان و تنش» شدید و نیز دوران توانایی فوق‌العادۀ جسمانی، عقلی و عاطفی می‌دانست. تعدادی از پزشکان برجسته و نظریه‌پردازان روان‌کاوی نوجوانی را وضعیتی می‌دانند که نوجوان دچار اختلال روانی است. البته، بررسی‌های تجربی دربارۀ نوجوانان به‌طور کلّی نشان می‌دهد که آشفتگی دوران نوجوانی بیش از حد بزرگ جلوه داده شده است (Conger, 1977a; Offer, 1975).

     با وجود این، نمی‌توان منکر شد که دوران نوجوانی مرحلۀ پرکشمکش و گاه دشواری در زندگی است. چرا چنین است؟ اولین و آشکارترین پاسخ این است که نوجوانی و به‌خصوص سال‌های اوّل نوجوانی قبل از هر چیز دوران تغییرات جسمانی، جنسی، روانی و شناختی و نیز تغییر در الزامات اجتماعی است. این ناعادلانه است که درست در زمانی که نوجوان با سرعت بی‌سابقه‌ای بلوغ جسمانی را می‌گذراند، اجتماع از او می‌خواهد که مستقل باشد، روابطش را با همسالان و بزرگسالان تغییر دهد و سازگاری جنسی و آمادگی شغلی داشته باشد. نوجوانان علاوه بر کنار آمدن با همۀ این تغییرات رشدی باید بکوشند تا هویتی برای خود کسب کنند – پاسخی شخصی برای این سؤال قدیمی بیایند که «من کیستم؟»


***     ***     ***


  • رشد جسمانی در دوران نوجوانی
    • تأثیر عوامل هورمونی در رشد
    • دوشکلی هورمونی
    • جهش نموی نوجوانی
    • شکلی که بعداً به خود خواهند گرفت
  • رشد جنسی
    • رشد جنسی در پسرها
    • رشد جنسی در دخترها
    • تنوعات بهنجار در رشد
  • جنبه‌های روان‌شناختی بلوغ
    • شروع قاعدگی
    • نعوظ، انزال و احتلام شبانه
    • بلوغ زودرس و بلوغ دیررس
  • رشد شناختی در نوجوانی
    • تفکر فرضی
    • جنبه‌های شناختی رشد شخصیت
  • رفتار جنسی نوجوانان
    • تفاوت‌های جنسی نوجوانان
    • تغییر در نگرش‌ها و رفتار جنسی
    • رابطۀ جنسی
    • رفتار همجنس‌گرایانه
    • تنوع در نگرش و رفتار جنسی
    • بارداری و جلوگیری از بارداری
  • روابط فرزندان و والدین و ایجاد خودمختاری
    • تغییر در نگرش فرزندان در مورد والدین
    • انواع رفتارهای والدین
    • ارتباط خانوادگی
  • نوجوانان و همسالان
    • هم‌نوایی با همسالان
    • نفوذ والدین در برابر نفوذ همسالان
    • دوستی‌ها و ایجاد هویت
    • روابط با جنس مخالف