موسیقی و موسیقی درمانی برای کودکان
همان طور که موسیقی برای درمان
افراد بزرگسال مورد استفاده است، موسیقی درمانی بر رفتارهای کودکان تاثیر بسیار
مثبتی دارد و با ایجاد یک سری تجربیات موسیقیایی در تسهیل گسترش ارتباطات کودکان،
احساسات اجتماعی، اعصاب و افزایش هوش آن ها بسیار موثر است. موسیقی درمانی می
تواند کیفیت زندگی کودک را در عرصه های مختلف بالا ببرد، نظیر ارتباط کودک با کودک
دیگر، کودک و خانواده، ارتباط کودک و پزشک یا معلم! این ارتباطات به وسیله المان
های موجود در موسیقی و توانایی نفوذ موسیقی به اعماق روح انسان تسهیل می شوند و در نهایت فضای مثبت و موقعیت عالی برای رشد کودک فراهم می
آورند. تاثیر مستقیم بر هر دو نیم کره مغز باعث می شود هماهنگی میان آن ها بیشتر
شده، بهره هوشی فرد بالاتر رود.
نقش موسیقی در رشد و تکامل کودک
در حال حاضر کشورهای توسعه
یافته به نقش موسیقی در پرورش استعدادهای کودک و حتی رشد شخصیتی او پی برده و برای
آموزش نکات تربیتی از موسیقی استفاده می کنند. آیا می دانید که موسیقی چه اثری بر
کودک شما و رشد و تکامل او دارد؟
اثر موسیقی بر جنین
ساده ترین ابزار موسیقی که
دارای ریتم است، قلب انسان است که حرکت منظم و آهنگینی تولید می کند و شنیدن صدای
ضربان قلب جنین درون شکم مادرش مبین زندگی تازه و نشانه ای دال بر وجود یک انسان
است. مطالعه ها نشان می دهد، زن سازی توسط مادر در هنگام بارداری اثر مطلوبی در
جنین به جا می گذارد و شنیدن صداهای دلنشین برای جنین خوش آیند است و به رشد بهتر
او منجر می شود.
اثر موسیقی بر نوزاد
نوزادان در روزهای اولیه زندگی
خود نسبت به صداهای مختلف عکس العمل نشان می دهند. نوازد صداها را می شنود و نسبت
به صداهای مختلف واکشن های متفاوتی دارد. اغلب به صداهای ریز با فرکانس بالا واکنش
بیشتری نشان می دهد. شاید دلیل آن، حجم صوتی ایجاد شده و ظرافت اندام شنوایی نوزاد
باشد که صداهای زیر را سریع و بهتر درک می کند.
او صداهایی با شدت بالا و
اصوات ناگهانی را دوست ندارد و این صداها باعث ترس و دلهره اش می شود. اغلب
نوزادان نوای خوش، آهنگ های ملایم پیانو و فلوت را می شنوند و احساس آرامش می
کنند. ساده ترین و زیباترین موسیقی برای شیرخواران، لالایی مادر است. اکثر نوزادان
و کودکان با شنیدن لالایی مادر به خواب می روند و این عمل به صورت واکنش شرطی در
او به یادگار می ماند. نوع این موسیقی لالایی در فرهنگ های مختلف متفاوت است، اما
همگی از احساس مادر به فرزند سرچشمه گرفته و سینه به سینه انتقال یافته است.
لالایی، ملودی خواب نوزادان
لالایی در واقع شعر- آهنگ های شفاهی سرزمین هاست، چرا که هیچ
مادری آن ها را از روی نوشته نمی خواهند. لالایی و زمزمه آن را تمام مادران می
دانند و بدون اینکه از زمینه شعر و آهنگ خارج شوند آن ها را به خوبی زمزمه می
کنند. شاید بتوان گفت آن ها طیف های رنگارنگ از آرزوها، گلایه ها و نیایش های
معصومانه مادران هستند که سینه به سینه از نسل های پیشین تا امروز بیان شده اند.
رشته های نامریی از لب های مادر تا گوش کودک و تاثیر جادویی آن، خواب ژرف و آرامی
است که نوزاد شیرخوار را فرا می گیرد. تنها زمزمه و لحن گیرای مادر است که کودک را
می خواباند. لحن او چون جویباری در گوش های کوچک کودک طراوت و آرامش برای خواب می
ریزند: لالالالا گلم باشی/ همیشه در برم باشی/ لالالالا گل زردم/ نبینم داغ
فرزندم/ خداوندا تو ستاری/ همه خوابند تو بیداری/ به حق خواب و بیداری/ عزیزم را
نگهداری.
صدای زنگ دار و اسباب بازی های ریتمیک، نوزاد را تا مدتی به خود
مشغول می کند و زمانی که نوزاد رنگ ها را به صورتی مبهم و سایه وار می بیند، گوش
او به خوبی قادر است واکنش سریعی در برابر صداها نشان دهد. در مراحل مختلف رشد یک
کودک، موسیقی به نوعی در شکل دهی شخصیت او اثر می گذارد. نخستین صداها به صورت
گریه و خنده ظاهر می شود. همزمان با بزرگ تر شدن کودک او می تواند صداهایی شبیه به
غان و غون به کمک حنجره خود بسازد کم کم با پی بردن به وجود دست های خود به اشیای
دور و برش ضربه وارد می کند و از به صدا درآوردن آن ها احساس نشاط و شادمانی می
کند. بدون شک تمام این علایم غریزی است و جلوگیری از این تظاهرات در آن ها ایجاد
کمبود می کند. زیرا عشق به موسیقی با ما انسان ها متولد می شود.
کودک و موسیقی
در سنین بالاتر، تقریبا همزمان با 2 سالگی هنگامی که کودک قادر
به تکلم و راه رفتن است، می آموزد چگونه آوازی را تقلید کند، حتی اگر مفهوم آن را
می فهمد به صورت تقلیدی می خواند. اگر شعری برایش بخوانید یا موسیقی را بشنود ادای
آن را در می آورد. از آنجایی که موسیقی به عنوان پدیده اجتماعی و تربیتی در عصر
حاضر شناخته شده از این رو، آشنایی و آموزش صحیح و به موقع می تواند نقش موثری در
روحیه و شخصیت کودکان داشته باشد و کودکان همراه با فعالیت هایشان در زمینه نقاشی
با زبان ورزش و به یادگیری موسیقی نیز آشنا شوند.
موسیقی می تواند قدرت تخیل و تمرکز کودکان را پرورش دهد، به آن
ها نظم و ترتیب بیاموزد و لذت اجرا و شنیدن یک موسیقی خوب را به آن ها هدیه دهد.
بهترین سال های آموزش موسیقی قبل از 5 سالگی است. نکته مهم آن است که باید در هر
سنی روش مناسب و مورد نیاز آن سن اتخاذ شود!
موسیقی دسته جمعی، شیوه ای است که انگیزه و شوق یادگیری را در
کودکان تقویت می کند، چرا که حاصل شادی دسته جمعی است. هدف تمام روش های موسیقی
تقویت درک، تخیل و شکوفایی استعدادهای نهفته در کودکان است.
پزشکان معتقدند موسیقی را نباید فقط به عنوان کارهای فوق برنامه
و غیرضروری تلقی کرد که هدفی جز سرگرمی ندارد، بلکه والدین و البته دست اندرکاران
تعلیم و تربیت باید با جدیت و برنامه ریزی آن را در کنار دروس مدارس قرار دهند تا
موسیقی قسمتی از وجود کودکان را به خود اختصاص داده و آن ها را در بسیاری از مشکل
های روحی و عاطفی یاری دهد.
مشاور و روانشناس مصطفی آفریدون
مرکز روانشناختی و مشاوره انتخاب
تلفن هماهنگی جهت تعیین وقت قبلی:
0616-638-0922 فرزاد سلحشور
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.