اختلال شخصیت پارانویایی ( Paranoid Personality Disorder )


افراد دچار اختلال شخصیت پارانویایی ( Paranoid Personality Disorder ) عموماً با یک الگوی رفتاری بدبینانه و سوءظن نسبت به دیگران توصیف می‌شوند. یک فرد پارانویایی تقریباً همیشه بر این باور است که انگیزه و نیت دیگران، بد خواهانه و نسبت به آن‌ها مشکوک  است. افراد دچار این اختلال تصور می‌کنند که دیگران قصد آسیب زدن و یا سوء استفاده کردن و فریب دادنِ آن‌ها را دارند حتی اگر برای این طرز فکر خود دلیل و مدرکی نداشته باشند. در حالیکه برای هر کسی مقداری پارانویایی ( بدبین ) بودن در موقعیت‌های خاص امر مفیدی است، افراد دچار اختلال شخصیت پارانویایی در همه موقعیت‌های شخصی و حرفه‌ای خود دچار سوءظن و بدبینی شدید هستند.

افراد پارانویایی معمولاً به سختی با دیگران می‌سازند و کنار می‌آیند و عموماً با روابط نزدیک مشکل دارند. از آنجا که این افراد بیش از اندازه حساس و گوش به زنگ برای تهدیدهای احتمالی هستند، لذا ممکن است رفتار محافظه کارانه یا منحرف‌کننده داشته باشند، مرموز به نظر برسند و یا سرد و خالی از احساس تصور شوند. هر چند این افراد گاهاً عمل‌گرا، منطقی و غیر احساسی به نظر می‌رسند اما در بسیاری از موارد از خود بی ثباتی نشان می‌دهند.

از آنجا که افراد دچار اختلال شخصیت پارانویایی به دیگران اعتماد ندارند، به شدت نیازمند این هستند که مغرور، مستقل، قوی و خودمحور باشند. همچنین آن‌ها می‌بایست تا حد زیادی روی افراد در اطرافشان کنترل داشته باشند. به علاوه آن‌ها اغلب انعطاف ناپذیر هستند و نسبت به دیگران حالت انتقادی دارند. و نیز در پذیرفتن انتقادها و عیب‌های خود به طور قابل توجهی با مشکل مواجه اند.

علائم :

افراد دچار اختلال شخصیت پارانویایی همیشه در حالت آماده باش هستند و معتقدند که دیگران مدام به فکر بدرفتاری، صدمه زدن و فریب دادن آن‌ها هستند. افراد دچار این اختلال :

v      در مورد تعهد، وفاداری و میزان قابل اعتماد بودن دیگران شک و تردید دارند.

v      تمایلی به گفتن رازها و یا اطلاعات شخصی خود ندارند زیرا تصور می‌کنند از این اطلاعات ممکن است بر علیهشان استفاده شود.

v      اهل بخشش و ترحم نیستند نبوده و کینه جوی هستند.

v      به شدت نسبت به انتقاد حساساند.

v      اظهار نظر و حالت‌های بی اهمیت و عادی دیگران را کنایه تلقی می‌کنند.

v      به طور مکرر و بدون دلیل، به وفاداری و صداقت همسر یا معشوق خود شک می‌کنند.

v      در ارتباط با دیگران سرد و غیر صمیمی هستند، و ممکن است به دستور دادن و امر کردن و یا حسادت ورزی بدل شوند.

v      قادر نیستند نقش خود در بروز مشکلات را ببینند و بپذیرند و همیشه بر این باورند که حق با آن‌هاست.

v      در تمدد اعصاب مشکل دارند.

v      مخالف، متخاصم، لجباز و یک‌دنده و ستیزه جو هستند.

همانند همه انواع اختلال‌های شخصیتی، اختلال شخصیت پارانویایی نیز برای اینکه در فرد تشخیص داده شود می‌بایست سن فرد حداقل 18 سال باشد.

اختلال شخصیت پارانویایی در مردان بیش از زنان دیده می‌شود و در کل بین 0.5% تا 2.5% از کردم دچار این اختلال هستند.

اختلال شخصیت پارانویایی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اختلال‌های شخصیتی مانند اختلال شخصیت پارانویایی، توسط یک متخصص سلامت روان مانند روان شناس یا روان‌پزشک تشخیص داده می‌شود. پزشکان عمومی، معمولاً برای تشخیص این نوع حالت‌های روان‌شناختی به اندازه کافی معلومات نداشته و برای تشخیص چنین اختلالی آموزش ندیده‌اند. بنابراین شما می‌توانید در حد مقدماتی از پزشک عمومی درباره مشکلتان از او مشورت بگیرید اما در نهایت آن‌ها باید شما را برای تشخیص و درمان به متخصص ارجاع دهند. در تشخیص اختلال شخصیت پارانویایی خبری از آزمایشگاه، تست خون و یا ژنتیک مطمئناً نخواهد بود.

بسیار از افراد دچار اختلال شخصیت پارانویایی اصلاً به دنبال درمان نیستند. به طور کلی افراد دچار اختلال‌های شخصیتی به دنبال درمان نیستند. مگر تا زمانی که اختلالشان به طور قابل توجهی نمود یابد و یا بر زندگی فرد اثر منفی داشته باشد. و این اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که فرد بیش از این توانایی مواجه با استرس و حوادث زندگی را نداشته باشد.

علت‌های بروز اختلال شخصیت پارانویایی :

محققان تا امروز علتی برای اختلال شخصیت پارانویایی نیافته اند. در مورد عوامل بروز این اختلال نظریه‌های بسیاری مطرح شده. بیشتر متخصصان در دخیل بودن یک مدل روانی – اجتماعی – زیستی (Biopsychosocial ) با هم اتفاق نظر دارند که این علت‌ها را به عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی، عوامل اجتماعی ( مثلاً اینکه فرد در اوایل رشد خود چگونه با خانواده و دیگران تعامل داشته و ... ) و عوامل روان‌شناختی نسبت می‌دهد. همان‌طور که مشخص است این مدل تنها به یک عامل اشاره ندارد بلکه به مجموعه‌ای پیچیده و درهمی از هر سه عامل ( روانی ، اجتماعی ، بیولوژیک ) اشاره دارد.

مطالعات نشان داده اگر فردی به این نوع اختلال شخصیتی دچار باشد، خطر انتقال آن به فرزندانش کمی افزایش می‌یابد.

درمان:

مانند دیگر اختلال‌های شخصیتی، روان درمانی گزینه مناسب برای درمان اختلال شخصیت پارانویایی است. از آنجا که افراد دچار این اختلال به ندرت خود را بیمار می‌دانند و برای درمان اقدام می‌کنند، بنابراین جای تعجب نیست که تحقیقات اندکی در مورد اینکه کدام روش درمانی برای درمان اختلال شخصیت پارانویایی مناسب‌تر است، انجام شده باشد.

به نظر می‌رسد که درمان متمرکز بر درمان جو ( Client Centered Therapy – CCT - ) مؤثرترین روش درمان خواهد بود. - CCT توسط کارل راجرز توسعه داده شده. او به درمان متمرکز بر درمان جو به عنوان یک گفتگو و مشاوره دو نفری و نه به عنوان روان درمانی اشاره و تاکید داشت. او همچنین اعتقاد داشت که رابطه در این میان، رابطه درمان جو و درمانگر است و نه رابطه بیمار و دکتر که در آن بیمار از روی ناچاری باید بعضی چیزها را که دکتر می‌گوید بپذیرد. برعکس، رابطه موجود باید مستقیماً بین درمانگر و درمان جو به گونه‌ای باشد که درمانگر صحبت و گفتگو با درمان جو داشته باشد. با استفاده از کلمه درمان جو ( Client) به جای کلمه بیمار ( Patient ) راجرز می‌خواست نشان دهد که درمان جو در هیچ کدام از مصادیق زیستی بیمار نیست. در این نوع از درمان مشاور از تفسیر و تعریف منع می‌شود در عوض درمان جو را تشویق به برقراری یک رابطه مستقیم می‌کند که در آن درمان جو می‌تواند به آزادی سخن بگوید. – برقراری رابطه نزدیک با یک فرد دچار اختلال شخصیت پارانویایی به مراتب سخت‌تر از حالت معمول خواهد بود زیرا بدبینی و شک در این اختلال مانع ارتباط نزدیک می‌شود. با گذشت پروسه درمان، فرد بیمار بیشتر و بیشتر به متخصص بالینی خود اعتماد می‌کند. درمان جو سپس احتمالاً شروع به فاش کردن خیالات عجیب و غریب تفکرات پارانویایی خود می‌شود. درمانگر در این مرحله باید مراقب باشد که میان بی طرف بودن در درمان و در خصوص آن افکار و افزایش شک و بدگمانی درمان جو که باعث بی اعتمادی وی به درمانگر می‌شود، تعادل برقرار کند. برقراری این تعادل کار دشواری است حتی اگر برقراری ارتباط نزدیک در ابتدا خوب پیش رفته باشد.

زمانی که بیمار تحت تأثیر عقاید پارانویایی خود عمل می‌کند، صداقت و اعتماد درمانگر ممکن است زیر سوال برده شود. باید توجه کرد که نباید با درمان جو مجادله کرد و به طور محکم در برابر او ایستاد. چرا که این احتمال وجود دارد که فرد درمان را برای همیشه رها کند. از آنجا که عقاید پارانویایی بر پایه خیال هستند و ریشه واقعی ندارند، مشاجره منطقی و از نقطه نظر عقلی با آن‌ها کاری بیهوده است. همچنین جدل و مشاجره در مورد عقاید بیشتر باعث ناکامی و نا امیدی درمانگر و درمان جو می‌شود.

تمام درمانگرهایی که در درمان اختلال شخصیت پارانویایی یک فرد دخیل هستند باید توجه داشته باشند که نباید مستقیماً در برابر فرد بایستند. شوخی و جوک‌های کنایه دار اغلب تأثیر منفی روی افراد پارانویایی دارند و باید از اشاره به اطلاعاتی که مستقیماً توسط خود بیمار گفته نشده است، خودداری کرد. موضوعاتی که در زندگی در حالت عادی برای افراد معمولی، معنا و مفهوم پنهان ندارند، برای افراد پارانویایی می‌توانند شک برانگیز باشند، لذا در حین درمان لازم است که از این موارد اجتناب شود. یک روش صادقانه و معتبر در درمان، تمرکز بر مشکلاتی که فرد را در آن زمان به کلینیک کشانده، احتمالاً بهترین نتیجه را می‌دهد. درمانگرها نباید از درمان جو زیاد سوال بپرسند و وارد جزئیات زندگی و گذشته درمان جو شوند، مگر اینکه طرح آن‌ها ( سوال‌ها ) مستقیماً مرتبط با درمان باشد.

درمان بلند مدت برای این اختلال مناسب نیست. همچنین دیگر روش‌ها مانند خانواده و یا گروه درمانی برای این اختلال توصیه نمی‌شوند.

درمان دارویی:

داروها برای این اختلال معمولاً اثر ضد و نقیض دارند، چرا که می‌توانند تحریک کننده سوءظن‌های بی مورد باشند و در نتیجه فرد احساس عدم رضایت کند و از درمان دست بکشد. داروهایی که برای یک حالت خاص تجویز می‌شوند باید در کوتاه‌ترین دوره زمانی ممکن تجویز شوند.

داروهای ضد اضطراب مانند Diazepam برای افرادی که از اضطراب شدید رنج می‌برند به نحوی که در عملکردهای روزانه با مشکل مواجه می‌شوند، ممکن است تجویز شوند. داروهای ضد روان پریشی مانندThioridazine یا Haloperidol در مواردی که بیمار وارد وضعیت‌های شدید اضطرابی و یا افکار توهمی می‌شود و ممکن است به خود یا دیگران آسیب برساند، تجویز می‌شوند.

کمک بخود:

هیچ گروه حمایتی " کمک بخود " که برای درمان این اختلال مناسب باشد، به ثبت نرسیده است. از آنجا که در این انجمن‌ها یا گروه‌ها، افراد به هم نزدیک می‌شوند لذا برای این اختلال مناسب نیستند، زیرا فرد دچار این اختلال به دیگران و نیت آن‌ها مشکوک است و سوءظن دارد، بنابراین تشکیل گروه‌های کمکی و پویشی معقول به نظر نمی‌رسد و ممکن است اثر تخریبی نیز داشته باشد.

 

 

https://t.me/entekhab123

مرکز روانشناختی و مشاوره انتخاب

تلفن هماهنگی جهت تعیین وقت قبلی:

0616-638-0922 فرزاد سلحشور

مرکز مشاوره تلفنی